شمس الدین امانتی. ۲۱ / ۲ / ۲۰۲۳
در سال ۱۹۷۱میلادی، بنگلادش از پاکستان جدا شد و به کشور مستقلی تبدیل گردید. روز ۱۷ نوامبر ۱۹۹۹میلادی، یونسکو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی وابسته به سازمان ملل متحد، بر ضرورت آموزش زبان مادری به عنوان یک حق شهروندی و جهان‌شمول تاکید نمود. هم‌چنین پیشنهادِ رسمی دولت بنگلادش برای اعلام ۲۱ فوریه به‌عنوان «روز جهانیِ زبان مادری» را پذیرفت.
بین شش تا هفت هزار زبان در جهان رایج است، حال آنکه ۱۹۵کشور توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته شده که ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل هستند.
بلشویکها جهت تدریس زبان مادري در مدارس شوروی سابق. در روز ٢۶ دسامبر سال ١٩١٩ سندى به امضای لنین رسید که مطابق آن «همۀ کسانى که بین ٨ تا۵٠ سال داشته می بایستی به زبان مادری خویش یا به زبان روسي خواندن و نوشتن را فرا بگیرند. طبق این قانون بی سوادانی که بکار اشتغال داشته روزانه به مدت ٢ساعت با دریافت مزد تمام وقت مي بايستي در کلاسهای سواد آموزی شرکت کنند. از آنجایی که براى اموزش توده هاى عظیم مردم معلم به قدر کافی وجود نداشت، بسیاری از روشنفکران و جوانان بصورت گروه هاي فرهنگي سوسیالیستی به نهضت سواد آموزی مى پیوستند. ماکسیم گورکی نویسنده برجسته شوروي، عضو کمیسیون «لیز» بود و تحت نظر او کتاب هاى زيادى براى نوسوادان انتشار یافت. برای مبارزه با بی سوادی در جریان دومین کنگره سراسری شوراها در شوروی تصمیم گرفته شد تا فرا رسیدن سالروز دهمین سال بنیان گذاری دولت شوروی، بیسوادی در میان گروه سنی ١۵- ٣۵ ساله از بین برود. بدینسان بالغ بر ٨ میلیون نفر می بایستی باسواد می شدند. با توجه به حجم بالای مشمولین این طرح که می بایست سواد را فرا می گرفتند، برای تامین مکان آموزش تمام اماکن دولتی و عمومی چون کلیساها، باشگاه ها، کارخانه ها و حتی خانه های شخصی در اختیار مراکز آموزشی قرار گرفت. در نتیجه این مبارزه بی وقفه تا سال ١٩٣۴بیش از٩٠ درصد مردم شوروی قادر بودند به زبان بومی خویش بخوانند وبنویسند. در دهه نخست برقراری دولت شوروی، برای بیش از ۴٨ زبان، خط نگارش ابداع کردند تا ضمن جلوگیری از نابودی فرهنگهای بومی، بی سوادی از چهره ملل شوروی زدوده شود و این خدمتی است که بى گمان باید آن را مدیون انقلاب دانست.»
معلمان مبارز و انقلابی در صفوف کۆمەڵە، به تبعیت از ایده انقلابی بلشویکها، جهت تدریس زبان مادرى در مدارس کُردستان در تاریخ ٩ مرداد سال ۵٩ طی اقدام انقلابي جهت هماهنگ کردن مبارزات معلمان کُردستان در برابر سیستم ارتجاعى حاکم بر آموزش و پرورش، و به منظور بازگشایی آن بخش از مدارس شهرها و روستاهایی که هنوز به اشغال نیروهای رژیم اسلامی در نیامده بود، با صدور بیانیه ای تحت عنوان «جمعیت مستقل معلمان مبارز کُردستان ایران» اعلام موجودیت کردند.
کۆمەڵە تدریس زبان کُردى در مدارس بوکان را توسط معلمان مبارز و انقلابی در بطن جنبش انقلابی مردم مبارز کُردستان علیه استبداد مذهبی حاکم بر ایران را طرح و اجرا کرد.
یکى از خصوصیات نوین مدارس بوکان تدریس زبان کُردى در همه سطوح آموزشي بود. برای این منظور«جمعیت مستقل معلمان مبارز کُردستان ایران» در سال ۵۹ و بویژه طى سه ماهه تابستان با برگزارى دوره هاى فشرده، معلمان را با تدریس زبان کُردى و بکار گرفتن کتاب “ئه لف و بى” و لوحه هاى آمادگى مخصوص با توجه به فرهنگ جنبش انقلابی مردم مبارز کُردستان تهیه و چاپ گردیده، آشنا نموده است.
مدارس بوکان که در فضای دموکراتیک جنبش انقلابي مردم کُردستان با ابتکار و برنامۀ «جمعیت مستقل معلمان کُردستان ایران» دایر گشتند، از طرح ادارۀ ویژه ای برخوردار بودند. مدیریت مدارس شورايي و انتخابى بود، نظاف و سایر خدمات از سوي معلمان و دانش آموزان داوطلبانه انجام می گرفت، فعالیت و بحث سیاسی آزاد بود.
شوراى دانش آموزان در ادارۀ امور مدرسه دخالت داشتند و جوى دموکراتیک و پر از نشاط انقلابی بر مدارس حکمفرما بود.
در بند ۵ از فصل سوم «برنامه کۆمەڵە برای حاکمیت مردم کُردستان.» بر سرنوشت خود، بویژه در عرصه آموزش و پرورش این برنامه قید شده است که «زبان کُردى در مدارس و دانشگاه های کُردستان تدریس و در ادارات دولتى و مٶسسات فرهنگى و هنرى و رسانه هاي جمعي بکار گرفته شود.»
روز جهانی زبان مادری را به معلمان و مدرسین زبان مادری، تبریک عرض میکنم.