در حالیکه هنوز خروج سربازان آمریکائی و دیگر نیروهای ناتو از کشور افغانستان تکمیل نشده است، نیروهای طالبان حملات خود علیه مواضع دولت افغانستان در ولایت‌های جنوبی این کشور را گسترش داده اند. طالبان توانسته است کنترل دو شهرستان دیگر را هم به دست آورد. براساس گزارش‌ها، شهرستان اَرغندآب در ولایت جنوبی زابل و شهرستان علی‌آباد در ولایت شمالی قُندوز روز شنبه به دست طالبان افتاده است.طالبان روز جمعه نیز در دو شهرستان سوزمه قلعه در ولایت شمالی سرپل و زارع در ولایت بَلخ پیشروی کردند. در چند شهرستان دیگر مانند اوبه در ولایت غربی هرات نیز نبرد سنگین میان طالبان و نیروهای امنیتی افغانستانی ادامه دارد و شواهد حاکی است که طی روزهای آینده مناطق بیشتری به کنترل طالبان درخواهد آمد.
سقوط پی درپی شهرهای افغانستان به دست نیروهای طالبان حاکی از تناسب قوای جدیدی است که به دنبال خروج نیروهای آمریکا از افغانستان به وجود آمده است. اگر تا دیروز تمرکز عملیاتهای طالبان بر بمب گذاری و حملات تروریستی در کابل و دیگر شهرها متمرکز بود، اکنون در عین تداوم اینگونه عملیاتهای جنایتکارانه بر علیه شهروندان، نیروهای خود را متمرکز و به گسترش مناطق تحت کنترل خود می پردازند. اخبار انتشار یافته حاکی است که عملیاتهای طالبان در 34 استان این کشور در حال گسترش است. در بحبوبه مذاکراتِ باصطلاح صلح بین دولت آمریکا و طالبان، این گروه بیش از ۱۰ شهرستان را تصرف و حلقه محاصره مراکز ولایت‌ها را تنگ‌تر کرده است.
ناتوانی ارتش افغانستان در حفظ شهرستان‌ها در شرایطی آشکار می‌شود که نیروهای ناتو پشت نیروهای افغانستان را خالی کرده‌اند.نیروهای آمریکایی و ناتو حملات هوایی خود را متوقف کرده و تاکنون بیش از نیمی از نیروهای خود را از افغانستان بیرون کشید‌ه‌اند. این روند در ماه سپتامبر تکمیل خواهد شد و نیروهای دولتی افغانستان حتی از پشتیبانی هوائی نیروهای آمریکا محروم خواهند شد. رئیس ستاد ارتش آمریکا در گفتگو با خبرنگاران گفته است که از این پس حفاظت از دولت افغانستان در مقابل طالبان بر عهده ارتش ۳۰۰ هزار نفری این کشور خواهد بود. با این حال وی نسبت به آینده ارتش افغانستان با تردید صحبت کرده و در پاسخ به یک خبرنگار گفته است،”دقیقا نمی‌داند کدام گزینه در افغانستان تحقق پیدا خواهد کرد و نمی‌داند که ارتش به عنوان قدرت برتر در افغانستان باقی خواهد ماند یا از هم متلاشی خواهد شد.” رئیس ستاد ارتش آمریکا، همچنین گفته است:”هرگونه احتمال ناگواری برای آینده افغانستان به خصوص ارتش این کشور قابل تصور است.”جَیک سالیوان” مشاور شورای امنیت آمریکا نیز در گفتگو با شبکه فاکس نیوز گفته است: «هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقا پیش‌بینی کند که پس از خروج نیروهای آمریکایی، در افغانستان چه اتفاقی خواهد افتاد.»
تا آنجا که به گفتگوهای صلح با طالبان در دوحه مربوط می شود، گزارشهائی که از این جلسات در بیرون منتشر شده است نشان می دهد که گروه طالبان تنها یک گزینه را در برابر طرف مقابل قرار داده است: خروج نیروهای خارجی، انتقال قدرت به طالبان چه داوطلبانه و چه از طریق جنگ. اما با خروج نیروهای ناتو از افغانستان دخالت دولتهای منطقه در این کشور به خصوص پاکستان و جمهوری اسلامی ایران تشدید خواهد شد. پاکستان که با به قدرت رسیدن احتمالی طالبان ظاهراً برنده این قضیه خواهد بود، از جانب جمهوری اسلامی و روسیه تحت فشار خواهد بود و جمهوری اسلامی سیاست تقویت شیعه های هزاره را در پیش خواهد گرفت.
بنابر این روشن است “احتمال ناگواری” که ژنرال آمریکائی از آن سخن می گوید، متلاشی شدن ارتش افغانستان و کنترل کامل این کشور بوسیله نیروهای طالبان است. در این صورت نیز دخالتهای منطقه ای پایان نخواهد یافت و شاهد شکل دیگری از تدوام جنگ داخلی در افغانستان خواهیم بود. بعلاوه ظهور مجدد القاعده و گسترش فعالیتهای داعش از دیگر پیامدهای این وضعیت خواهد بود. بدین ترتیب نه تنها شاهد فجایع ناشی از حاکمیت طالبان در این کشور خواهیم بود، بلکه جنگ قبایل و گروهها نیز ادامه خواهد داشت و جنگ سالاران برای کنترل ثروتهای ناشی از تولید مواد مخدر در این کشور به حیات خود ادامه خواهند داد .
اما از لحاظ دستاوردهای اجتماعی هم چه بر سر جامعه افغانستان خواهد آمد، از هم اکنون روشن است: “حاجی حکمت” از اعضای ارشد طالبان در گفتگویی با بی‌بی‌سی گفته‌است: “طالبانِ گذشته و طالبانِ فعلی با هم فرقی ندارند. هیچ چیز تغییر نکرده است… ما خواهان حکومت اسلامی تحت حاکمیت شرعیت هستیم. “ در این میان بیشترین نگرانی ها را زنان افغانستان دارند. “فاطمه گیلانی” از فعالان حقوق زنان در افغانستان در این زمینه می گوید: ” در ۲۰ سال گذشته، زنان افغانستان در عرصه‌های مختلف حضور یافتند و نام خود را ثبت کردند، جوایز معتبر بین المللی را از آن خود کردند و بسیاری دستاوردهای دیگر. با آنکه گاهی نگاه مردسالارانه در جامعه مانع رسیدن آنها به اهداف‌شان بوده، اما آنها هرجایی که روزنه ایی از امید دیدند، خود را به آب و آتش زدند تا ثابت کنند که مانند زنان در دیگر کشورهای دیگر جهان می‌توانند به صورت فعالانه در فعالیتهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حضور پررنگ داشته باشند. وی می گوید: “باید تضمینی وجود داشته باشد که ما به دوران تاریک ۲۰ سال پیش برنخواهیم گشت.” دولت آمریکا که اکنون شانه از زیر بار مسئولیت فجایعی که در این کشور در شرف وقوع است خالی می کند، طی چهار دهه گذشته در کنار دولتهائی چون عربستان سعودی و پاکستان نقش انکار ناپذیری در ایجاد و در تداوم این وضعیت داشته اند. بنابر این تضمینی که فاطمه گیلانی می خواهد چیزی جز مبارزات ترقی خواهانه زنان و مردان پیشرو در افغانستان و پشتیبانی بین المللی مردم آزاده در جهان نیست.