یادداشت۴
امیرجواهری لنگرودی
سه شنبه ۲۶ مرداد ۱۴۰۰ برابر با ۱۷ اگوست ۲۰۲۱
سه شنبه‌ی گذشته ۱۹مرداد ۱۴۰۰ برابر دهم اگوست ۲۰۲۱ اولین جلسه‌ی دادگاه حمید نوری، دادیار پیشین زندان گوهردشت کرج، در شهر استکهلم سوئد آغاز گردید. امروز سه شنبه ۲۶ مرداد برابر۱۷ اگوست، دومین هفته‌ی محاکمه نوری در شهر استکهلم سوئد و چهارمین صحنه‌ی برپایی دادگاه و محکمه وی را شاهد هستیم.
در سومین یادداشتم به تاریخ پنجشنبه ۲۱ مرداد، برابر با ۱۲ اگوست متذکر شدم: «در جلسه آینده، دادستان استکهلم ادامه‌ی کیفرخواست را قرائت خواهد کرد و پس از آن دادگاه به دفاعیات وکیل نوری گوش خواهد داد».
****
دادگاه حمید نوری (عباسی) صبح سه‌شنبه ۱۷ اوت در دادگاه شهراستکهلم، پایتخت سوئد ازسر گرفته شد.
برپایه‌ی اقوال رفقایی چند، در ابتدای کار محاکمه‌ی صبح امروز، کریستینا کارلسون، دادستان استکهلم بخشی از کتاب خاطرات حسینعلی منتظری را که آن‌زمان مقام جانشین خمینی در ایران بود، قرائت کرد. دادستان گفت: «منتظری در این خاطرات پس از پایان ملاقات زندانیان و اعدام حدود ۳۸۰۰ نفر از آنها، هیئت مرگ را فراخواند و با آنها در رابطه با روند اعدام‌ها صحبت کرد».
گروه دادستانی درچهارمین جلسه‌ی دادگاه، تأکید کردند که با استناد به نامه‌نگاری منتظری به خمینی، رهبر پیشین جمهوری اسلامی و شخص اردبیلی، رئیس وقت دیوان عالی ایران، تمامی اعدام‌های سال ۶۷ را حتی مغایر قوانین اساسی و جزایی جمهوری اسلامی بوده است.
دادستان در ادامه‌ی قرائت خاطرات منتظری به سخنان نیری، عضو هیئت مرگ اشاره می‌کند که گفته «تاکنون ۷۵۰ زندانی را در تهران اعدام کردیم و قرار است ۲۰۰ نفردیگر به‌زودی اعدام شوند».
کریستینا لیندوف کارلسون، دادستان استکهلم واکنش منتظری به اعدام‌ها را یادآوری کرد و او را یکی از منتقدین اعدام‌های ۶۷ معرفی کرد و آن بخش خاطرات را یک سند برای اعدام هزاران زندانی اوین و گوهردشت قلمداد کرد. دادستان ازقول منتظری گفت: «این اعدام‌ها به‌ضرر انقلاب است و بعدها دنیا ما را قضاوت خواهد کرد و ما را جنایتکار خواهد شناخت».
گروه دادستانی با خواندن گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل و قاضی جفری رابرتسون، و مقایسه‌ی آن با کتاب خاطرات ایرج مصداقی، از زندانیان سابق سیاسی، نام تعدادی از اعدامی‌های سال ۶۷ را در دادگاه قرائت کردند.
نماینده‌ی دادستانی درادامه گفت: «رؤسای زندان‌ها و دادیارهایی مانند نوری پیش از ورود هیئت مرگ، به بررسی پرونده‌ها و بازجویی زندانیان اقدام می‌کردند و تصمیم می‌گرفتند چه کسانی مقابل هیئت مرگ قرار بگیرند».
نماینده‌ی دادستانی استکهلم به‌نام محمود بهکیش و محمدعلی بهکیش اشاره کرد که ۵ شهریور ۶۷ مقابل هیئت مرگ حاضرشده و بعد اعدام شدند.
نام بیژن بازرگان از فعالان گروه” اتحادیه‌ی کمونیست‌های ایران“، از دیگر اعدامیان سال ۶۷ نیز در دادگاه مطرح شد. دو خواهر بیژن بازرگان، به نام‌های لاله و لادن بازرگان در دادگاه حاضر بودند و خود از شاکیان پرونده‌ی نوری هستند..
لاله بازرگان به‌عنوان شاکی در دادگاه حضور داشت و در گفتگویی رسانه‌ای گفت: «امروز دادگاه از فتوای سری صحبت به میان آورد که آنرا پنهانش کردند و براساس آن چپ‌ها را کُشتند»! لاله بیان داشت: «دادگاه موج کشتار را به دو دسته‌ی موج اول و دوم تقسیم کرده و امروز از موج دوم که کشتار چپ‌ها بود صحبت به میان آورده است. فتوای اول خمینی چاپ شد، ولی فتوای دوم متأسفانه چاپ نشده است و آنها راز این جنایت جنون آمیز هولناک را پنهانش کردند»!
براین پایه، درست در این جلسه همه‌ی مکاتبات منتظری با خمینی قرائت شد و دادستان اعلان داشت: «منتظری بر آن بود که کشتن افراد نمی‌تواند مشکلی را را از ما حل کند و بلکه بعدتر خانواده‌های آنان به خونخواهی بچه‌های خود برمی ایند و ما را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهند کرد. مجاهدین افراد نیستند، بلکه این یک اندیشه و طرز تفکر است و با اندیشه و طرز تفکر نمی‌شود با چوبه‌ی دار و اعدام صحبت کرد».
گزارش آقای جفری رابرتسون، مؤید این نکته است که می‌تواند یک فتوای مخفی هم وجود داشته باشد. برخلاف موج اول که فتوای روح‌الله خمینی موجب کشتار گسترده‌ی اعضای مجاهدین خلق شد، در موج دوم که به اعدام گسترده‌ی نیروهای چپ منجر شد، چنین فتوایی در دست نیست.
در جلسه‌ی چهارم دادگاه، بخشی از کیفرخواستی که دادستان در این جلسه قرائت کرد بر اساس شواهد به پنج نوبت شلاق خوردن روزانه زندانیان سیاسی چپ که حاضر به نماز خواندن در زندان نبودند، تفتیش عقاید و شکنجه‌ی آنها تا زمان راضی شدن به نماز خواندن اختصاص داشت.
در جلسه‌ی امروز مجدداً از ابراهیم رئیسی به‌عنوان دادستان در «گروه مرگ» یاد شد. از خمینی به‌عنوان کسی‌که این نظام را تأسیس کرد و این اعدام‌ها را پایه ریخت یاد شد.
در داگاه امروز دادستان اشاره به دو لیست می کند که مربوط به لیست مجاهدین است که چندین بار این اسم را به کار می برد. این لیست‌ها یکی مربوط به ۲۰۱۶ است و آن دیگری مربوط به ۲۰۲۱ است. صفحاتی از آن لیست هم که اسامی شهدا است چند تنی را نام می‌برد از جمله: علی حضرتی، سیدعلی بصری، حسین قزوینی و… تعدادی از بچه‌های دیگری که سر بردار شدند.
دادستان، در بخشی دیگر از اظهارات‌اش اشاره به کتابی داشت که از آن به نام «کتاب سیاه» نام برده شد. و یادآور گردید که در این کتاب اسامی ۴۷۹۹ نفر آمده که تماماً اعدام شده‌اند. نویسنده‌ی این کتاب مشخص نیست.
روند دادگاه در روز چهارم چون سه نشست پیشین دادگاه نشان داد که حمید نوری فعلاً در مقام شنونده است و بعدتر در ماه آذر (نوامبر) ۲۰۲۱، فرصت می‌یابد که طی سه جلسه از خودش دفاع نماید.
این نکته قابل ذکر است که حمید نوری تاکنون، منکر حضور خود در زندان گوهردشت کرج بوده. او در این فرصت تماماً متوجه اظهارات دادستان است و از طریق دریافت ترجمه‌ی حرف‌ها و اظهارات دادستان و شاکیان، مرتب از حرف‌ها نت برداری می‌نماید تا در فرصت مناسب بخواهد به آنان پاسخ دهد. باید منتظر بمانیم و ببینیم با آمدن شاکیان و شاهدان پُرشمار به صحن دادگاه، آیا او پاسخی برای اظهار نظر خود خواهد داشت؟ آینده نشان خواهد داد…
برپایه‌ی یادداشت‌های پیشینم برآنم:
دادخواهی همین است! هم صدا شدن با مادران، پدران، همسران و فرزندان همه‌ی ایرانیان خفته در خاوران‌های ایران، بدون گره زدن نامِ مبارزان با وام خواهی حقوق بشری اتحادیه‌ی اروپا که نماینده‌اش در جریان مضحکه‌ی نشست قاضی مرگ ابراهیم رئیسی بر تخت قوه‌ی اجرایی مهمان این جانی و حاکمیت جنایتکار بوده‌اند .
باری کار ما از امروز با دادگاه و محاکمه حمید نوری در استکهلم تازه آغاز شده است، پژواک صدای دادخواهی همه‌ی مردمان رنج کشیده و داغدار، به وسعت ایران باشیم !
نکته‌ی آخر اینکه: هوای امروز استکهلم حسابی بارانی بود و فعالین سیاسی گروه‌بندی‌های گوناگون با چتر و بارانی به تن، چند به چند در فضای پیرامون دادگاه اجتماع کرده و بعضاً در حال بحث و گفتگو و مصاحبه با رسانه‌های گوناگون، روند دادگاه را دنبال می‌کردند. تا یادداشتی دیگر …