پاجلاس جی بیست! بیان آشکار شکافها در نظم مسلط
جلاس جی بیست در روزهای جمعه و شنبه هفتم و هشتم تیرماه در اوزاکای ژاپن برگزارشد. دستور کار اجلاس امسال مانند اجلاسهای گذشته مهر شرایط حاکم بر جهان را داشت. جنگ تجاری موجود بین گروه بندیهای متفاوت، هر چند که آنرا در زرورق محافظت از توسعه جهانی در برابر تنشهای تجاری و خطرات فضاهای پر تشنج در مناطقی از جهان پیچیدند، مسائل مربوط به محیط زیست، تروریسم و جنگهای سایبری از جمله مهمترین دستور کار اجلاس بودند. هر چند که شرکت کنندگان میخواهند به میلیاردها تن از ساکنین کره زمین بباورانند که گویا آنها دلنگران این مردم هستند ولی واقعیت این است که منافع متضاد بین شرکت کنندگان و رقابتهای سختی که میان آنان موجود است باعث میگردد که نتوانند به راه حلهای واحدی برای پاسخگوئی به چالش هائی که در مقابلشان قرار گرفته برسند. نه مسئله تجارت آزاد، نه مبارزه علیه به اصطلاح تروریسم و جنگهای سایبری و نه تعهد به توافقنامه اقلیمی پاریس در ارتباط با محیط زیست با وجود جنبش بسیار عظیمی که در بسیاری از کشورهای جهان در دفاع از محیط زیست در شش ماه گذشته بوجود آمده، نتوانست نقطه اشتراک جدیدی در میان آنان بوجود آورد. اینکه دیدار چند ساعته رؤسای جمهور آمریکا و کره شمالی همه اخبار مربوط به اجلاس جی بیست را تحت الشعاع قرار میدهد، خود پرده از یک واقعیت اساسی برمیدارد که نمیتوان آنرا با ژستهای عکس های دسته جمعی پنهان کرد. این واقعیت اما این است که نظم مسلط چند دهه گذشته کارائی خود را ازدست داده و رقابتها و تناقضات حتی به درون هریک از قطبها نیز کشیده شده است. از زمان جای گرفتن ترامپ در رأس قویترین دولت امپریالیستی جهان، سیاست ” آمریکا اول” او پیام روشنی نه تنها به رقبا بلکه حتی متحدین دیروز آمریکا و جهان غرب بود. این ترامپ بود که آشکارا اعلام کرد که به هیچ پیمان، قرارداد و نظمی که در تقابل با استراتژی “آمریکا اول” او قرارگیرد، پایبند نخواهد بود. لغو مذاکرات قرارداد تجاری بین اتحادیه اروپا، آمریکا و کانادا، تجدیدنظر در قرارداد تجاری بین آمریکا، کانادا و مکزیک و بطور کلی عدم پایبندی به قراردادهای چند جانبه در همه حوزه ها بازتابهای این سیاست بودند. این سیاست چیزی جز شیپور آغاز جنگ تجاری نبود. با وجود اینکه ترامپ در جریان مذاکره با رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا بستن تعرفه های جدید گمرکی بر صنایع اتومبیل سازی اروپا را به مدت شش ماه به تعویق انداخت ولی همچنان شمشیر افزایش این تعرفه ها را برفراز سر کشورهای اروپائی نگه داشته است. اروپا هیچوقت تا این اندازه شکننده نبوده و قدرت مقابله با آمریکا را از دست نداده بود. هنوز به سختی میتوان نتایج خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را پیش بینی کرد. ترامپ این را میداند. بی جهت نبود که در سفر خود به انگلستان با سرسخترین مدافع “برگزیت” یعنی وزیر امور خارجه پیشین که به احتمال بسیار زیاد نخست وزیر آینده خواهد بود، ملاقات کرده و قول داد که بهترین روابط تجاری با بریتانیا بعد از خروج از اتحادیه اروپا را خواهد داشت و البته خروج بریتانیا تنها چالش اتحادیه اروپا نیست. محور پاریس – برلین محوری که مهمترین تصمیمات اتحادیه اروپا را اتخاذ میکرد، شکاف برداشته است. همین شکاف است که باعث شده اتحادیه اروپا با گذشت بیش از چهار هفته از انتخابات پارلمان اروپا هنوز نتوانسته که جانشینی برای رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا انتخاب کند. مکرون آشکارا گفته است که کاندید پیشنهادی مرکل برای ریاست کمیسیون را نمی پذیرد و در پی یارگیری در میان سایر دول اروپائی است. بحران پناهندگی همچنان پابرجاست. عروج احزاب راسیستی و نئو فاشیستی حتی در قامت بعضی از دولتهای اروپائی از سوئی و به حاشیه رانده شدن احزاب سنتی محافظه کار و سوسیال دمکرات از سوی دیگر، گوشه های دیگری از شکنندگی اروپا را نشان میدهند. با وجود این نباید فراموش کرد که اتحادیه اروپا با وجود همه این تناقضات و چالشها در فکر یافتن راه کارهائی جهت مقابل با آمریکاست. امضاء قرارداد تجاری بین اتحادیه اروپا و گروه کشورهای آمریکای جنوبی شامل برزیل، پاراگوئه، اوروگوئه، و آرژانتین در روز جمعه همزمان با اجلاس جی بست بعد از بیست سال مذاکره یکی از این کوشش ها است. بی جهت نبود که رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا این قرارداد را یک دستاورد تاریخی بزرگ خواند. جنگ تجاری آمریکا و چین کماکان ادامه دارد. اگر چه پس از ملاقات دو رئیس جمهور، ترامپ اعلام کرد که تعرفه گمرکی بر بعضی از کالاهای چینی را ملغی میکند و محدودیت فروش تکنولوژی به شرکت چینی هووایی را لغو کرده است، اما با وجود این هنوز نمی توان گفت جنگ تجاری بین این دو کشور پایان یافته است. نزدیکی چین و روسیه بویژه در حوزه تجارت، درست پاسخ به این اوضاع است. تصادفی نبود که یک روز قبل از آغاز کار اجلاس جی بیست، روزنامه “ایزوستیا” نوشت که چین و روسیه توافقنامه ای در اوائل همین ماه امضاء کرده اند که بر مبنای آن دو طرف از سال آینده میلادی مبادلات تجاری بین خود را با واحد پولی دو کشور انجام داده و از سیستم مالی دلار استفاده نخواهند کرد. کاملا آشکار است که روسیه هدفش خارج کردن و یا تضعیف دلار از سیستم بانکی حهان است. مضافا اینکه پوتین در آستانه جی بیست به کشورهای عضو “بریکس” – برزیل، هند، آفریقای جنوبی، چین و روسیه – پیشنهاد کرد که معاملات مابین خود را از طریق واحد پولی این کشورها انجام دهند. همه این داده ها حکایت از این دارند که نظم مسلط چند دهه گذشته از هم پاشیده است و رقابت برای جایگزینی آن با یک نظم جدید آغاز گشته است. در حریان تظاهرات علیه جی بیست در اوزاکا معترضین شعار میدادند : “خدا حافظ آبه، خدا حافظ ترامپ، نه به جی بیست” و این همان مطالبه ای است که در اجلاس قبلی در هامبورگ آلمان دهها هزار نفر در طول یک هفته مبارزات خود فریاد میزدند. نجات میلیاردها انسان کار و زحمت و به حاشیه رانده شدگان جهان نه در گرو یک نظم دیگر سرمایه داری که در گرو گذاشتن نقطه پایان بر این نظم غیر انسانی است.